មហារីកក្រពះ គឺជាជំងឺដែលកើតមានពីការវិវដ្តនៃដុំសាច់មហារីកក្នុងក្រពះ ដែលវាមានអត្រាខ្ពស់ក្នុងសកលលោកទាំងមូល ត្រូវបានចំណាត់ថ្នាក់ចូលក្នុងមហារីកទាំង១០ដែលជួបប្រទះញឹកញាប់។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បើយោងតាមទិន្ន័យ WHO បានបង្ហាញថា មហារីកក្រពះស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី១០នៃមហារីកផ្សេងៗដែលជួបប្រទះញឹកញាប់ និងចំណាត់ទី៨នៃអត្រាមរណៈភាពនៃជំងឺមហារីកផ្សេងៗ ។ វាកើតមានពីការវិវដ្តនៃការរលាតរ៉ាំរ៉ៃដំបៅ (Atrophic gastritis, Intestinal metaplasia and dysplasia) និងដុំសាច់Polypsជាដើម។ នៅក្នុងនោះមានកត្តាហានិភ័យផ្សេងៗរួមមាន មេរោគក្រពះ (H pylori) កត្តាហ្សែន ការជក់បារី និងទម្លាប់នៃការបរិភោគអាហារ (ការទទួលទានអាហារប្រៃ និងអាហារកែច្នៃ)ជាដើម។

នៅក្នុងនោះដែរ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង ឯកទេស ក្រពះ ពោះវៀន ថ្លើម ហើយបច្ចុប្បន្ននេះលោកវេជ្ជបណ្ឌិតកកំពុងបម្រើការនៅមន្ទីរសម្រាកព្យាបាល អេគីបមេឌីខលសេនធ័រ បានមានប្រសាសន៍ថា មហារីក្រពះកើតមានភាគច្រើនលើក្រុមមនុស្សដែលមានអាយុចាប់ពី៥០ឆ្នាំឡើង ហើយគេសង្កេតឃើញថា បុរសប្រឈមកើតមានជំងឺនេះច្រើនជាងស្ត្រីផងដែរ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ បើយោងតាមតួលេខពីបណ្តាប្រទេសទូទាំងសកល មានក្តីបារម្ភអំពីការកើនឡើងនៃចំនួនអ្នកជំងឺនេះក្នុងវ័យក្រោមអាយុ៥០ឆ្នាំទាំងក្នុងប្រទេស ដែលមានអត្រាមហារីកក្រពះខ្ពស់ និងទាបគួរឱ្យកត់សម្គាល់។

ជាការពិតណាស់ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង បានលើកឡើងបន្ថែមថា បើយោងតាមការសិក្សាកន្លងមក រាល់ការបរិភោគអំបិលច្រើន ក៏ដូចជាអាហារដែលមានសារជាតិអំបិលច្រើនរួមមាន ត្រីប្រៃ សាច់ក្រក (cured meat) និងបន្លែជ្រក់ប្រៃជាដើម ដែលងាយបង្កឱ្យមានហានិភ័យកើតមានមហារីកក្រពះ។ លើសពីនេះទៅទៀត លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមផងដែរថា ការបរិភោគអាហារដែលសម្បូរដោយសារធាតុ N-niroso (Cheeses, Bacon, and other cured meats) ទម្លាប់ទទួលអាហារចៀន សាច់កែច្នៃ និងគ្រឿងស្រវឹងសុទ្ធតែជាកត្តាចូលរួមបង្កហានិភ័យនៃការកើតមានមហារីកក្រពះ។

មិនតែប៉ុណ្ណោះទេ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង ក៏បានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា ភាគច្រើននៃអ្នកជំងឺត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យក្នុងពេលមានរោគសញ្ញាដូចជា ស្រកគីឡូ និងការឈឺពោះជាប្រចាំ។  បន្ថែមលើពីនេះទៀត ពួកគាត់ប្រហែល២៥%នៃអ្នកជំងឺធ្លាប់មានប្រវត្តិដំបៅក្រពះ។ អ្នកជំងឺអាចនឹងមានសញ្ញារួមផ្សំផ្សេងៗដូចជា ចង្អោរក្អួត ហូបឆាប់ឆ្អែត ស្លេកស្លាំង និងបត់ជើងខ្មៅឈាមជាដើម។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក្ដី លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង បានមានប្រសាសន៍ថា មហារីកក្រពះអាចព្យាបាលជា ប្រសិនបើអ្នកជំងឺមកជួបគ្រូពេទ្យក្នុងដំណាក់ដំបូងទាន់ពេលវេលា ហើយមន្ទីរសម្រាកព្យាបាល អេគីបមេឌីខលសេនធ័រ មានសេវាកម្មពិនិត្យព្យាបាលជំងឺនេះ យើងមានការពិនិត្យឆ្លុះក្រពះដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យក្នុងដំណាក់ដំបូង យើងមានការព្យាបាលវះកាត់ក្រពះ និងការប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីផងដែរ។

ជាចុងបញ្ចប់ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង បានលើកឡើងផងដែរថា វិធីពង្រឹងសុខភាពក្រពះឱ្យបានល្អ រួមមានទម្លាប់ទទួលទានអាហារអោយបានទៀងទាត់គួរទទួលទានអាហារស្រស់ និងបន្លែផ្លែឈើជាប្រចាំ ហើយចៀសវាងការទទួលទានអាហារប្រៃ កាត់បន្ថយការហូបអាហារកែច្នៃ ចៀសវាងការពិសាបារី និងបរិភោគគ្រឿងស្រវឹង។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ប្រសិនអ្នកមានបញ្ហាក្រពះរ៉ាំរ៉ៃ សូមទៅពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញ ដើម្បីទទួលបានការព្យាបាលទាន់ពេលវេលា និងមានប្រសិទ្ធភាព។ ជាចុងក្រោយ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជា ខាង បានផ្ដល់អនុសាសន៍ថា សូមបងប្អូនមានការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ចំពោះបញ្ហាសុខភាពក្រពះ យកចិត្តទុកដាក់លើរបបអាហារប្រចាំថ្ងៃ និងទម្លាប់នៃការរស់នៅ។ ជំងឹមហារីកក្រពះអាចព្យាបាលជា ប្រសិនបើការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យទាន់ពេលវេលា៕