មនុស្សសព្វថ្ងៃនេះ មានបញ្ហាសុខភាព និងបញ្ហាផ្លូវចិត្តជាច្រើន ដែលធ្វើឱ្យការរស់នៅគ្មានភាពរីករាយនោះទេ។ នេះជាដ៏បញ្ហាធំ ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សស្វែងរកដំណោះស្រាយរឿងមួយនេះ តែគ្មានអ្នកណាមានសមត្ថភាពអស្ចារ្យដូចព្រះពុទ្ធក្នុងការដោះស្រាយរឿងនោះទេ។ តើវិធីដោះស្រាយបញ្ហាធំៗ នេះមានអ្វីខ្លះ?
១. រស់នៅជាមួយការពិត
មានមនុស្សជាច្រើនបានបំផ្លាញ់សុខភាពរបស់ខ្លួនដោយការដេញតាមអនាគត និងអតីតកាលខ្លាំងរហូតភ្លេចរស់នៅជាមួយការពិតរបស់ខ្លួនក្នុងពេលនេះ។ ព្រះពុទ្ធបានប្រៀនថា ការរស់នៅឱ្យបានប្រសើរក្នុងជីវិតនេះ អ្នកត្រូវមាន “សម្មាទិដ្ឋិ” ដែលព្រះអង្គសំដៅទៅលើការរស់នៅជាមួយការពិត ឬការយល់ត្រូវ ឬការមានទស្សនឱ្យត្រឹមត្រូវនឹងជីវិតនេះ។ មានមនុស្សជាច្រើនស្វែងរកលុយ ឡាន និងសំភារៈផ្សេងៗ ក្នុងជីវិតនេះ វាពិតជាសំខាន់ តែបើយើងគ្មានសុខភាពរឹងមាំទាំងរាងកាយ និងផ្លូវចិត្ត ជីវិតគ្មានតុល្យភាពក្នុងការរស់នៅទេ នេះជាជីវិតដែលការយល់ខុស។ ការយល់ត្រូវ “សម្មាទិដ្ឋិ” របស់ព្រះពុទ្ធបានពោលថា “អ្នកត្រូវថែរក្សារាងកាយ និងផ្លូវចិត្តឱ្យមានតុល្យភាព ពីព្រោះរបស់ទាំងពីរនេះ អាស្រ័យលើគ្នាទៅវិញទៅមក។” សំខាន់អ្នកត្រូវរកសំភារៈខាងក្រៅ រក្សារាងកាយ និងចិត្តគំនិតឱ្យរឹងមាំ វាមានតុល្យភាពហៅថា ជីវិតយល់ត្រូវ។
២. រស់ក្នុងការគិតឱ្យត្រូវ
បើអ្នករស់នៅគ្មានការគិតឱ្យត្រឹមត្រូវនោះទេ វាធ្វើឱ្យសុខភាពរាងកាយ និងផ្លូវចិត្តគ្មានភាពរីករាយនោះទេ។ ផ្លូវទី ២ សម្រាប់ការរស់នៅឱ្យបានប្រសើរ និងមានសុខភាពរឹងមាំ គឺ “សម្មាសង្កប្បៈ” ព្រះពុទ្ធសំដៅទៅលើការពិចារណាឱ្យមានហេតុផលសម្រាប់ការរស់នៅរបស់មនុស្ស។ បើអ្នកគ្មានការគិតឱ្យត្រូវទេ អ្នកមិនអាចគ្រប់គ្រងលើខ្លួនឯង ហើយក៏គ្មានភាពរីករាយក្នុងជីវិតនេះជាមួយមនុស្សជុំវិញដែរ។ យើងមើលឃើញថា មនុស្សមានបញ្ហាសុខភាព និងរាងកាយចុះខ្សោយ គិតថា ការធ្វើទង្វើរទាំងអស់ហ្នឹងជារឿងត្រឹមត្រូវ ដូចជាផឹកគ្រឿងស្រវឺង និងរបបអាហារមិនល្អ ហើយធ្វើតាមចិត្តចង់ ជាបញ្ហាសុខភាព។ ការគិតឱ្យមានហេតុផលជួយឱ្យអ្នកមានចំណេះដឹង ដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវក្នុងររស់នៅនេះ។
៣. សម្តីឱ្យមានទំនុកចិត្តដល់អ្នកដទៃ
ព្រះពុទ្ធបានពោលថា “អាថ៌កំបាំងសុខភាពផ្លូវចិត្ត និងរាងកាយឱ្យរឹងមាំ គឺការរស់នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នជាមួយគំនិត និងភាពស្មោះត្រង់។” ដែលព្រះពុទ្ធហៅថា “សម្មាវាចា” គឺការនិយាយឱ្យបានត្រឹមត្រូវជាមួយខ្លួនឯង និងអ្នកដទៃ ដើម្បីបង្កើតទំនុក។ គ្មានបុគ្គលណានិយាយកុហស ធ្វើឱ្យមនុស្សគោរព និងមានទំនុកនោះទេ គឺវាមិនអាចទេ។ សម្មាវាចា ដែលព្រះពុទ្ធសំដៅ គឺ ការនិយាយការពិត ធ្វើឱ្យជីវិតរស់នៅមានតម្លៃ និងមានមនុស្សគោរពរាប់អានផងដែរ។
៤. រក្សាទង្វើឱ្យត្រូវ
ការរស់នៅមានភាពរីករាយផ្លូវចិត្ត និងសុខភាពរឹងមាំផ្លូវកាយ កើតពីទង្វើយល់ត្រូវ។ តាមព្រះពុទ្ធ គឺ “សម្មាកម្មន្តៈ” ជាទង្វើប្រកបដោយសុចរិត និងមានសីលធម៌។ បើទង្វើអ្នកបង្កភាពក្តៅក្រហាយដល់អ្នកដទៃ ផលតបស្នងនឹងមករកអ្នកវិញ។ ដូចជាមនុស្សធ្វើអំពើអាក្រក់ ឬខុសច្បាប់ លក់គ្រឿងញឿន ជារឿងនាំឱ្យមានវិបត្តិផ្លូវចិត្តតាមពីក្រោយ។ តែបើទង្វើអ្នកចេះថែរក្សាសុខភាពទៅហាត់ប្រាណ និងមានរបបអហារល្អៗ ហើយចេះជួយអ្នកដទៃ ផលតបស្នងទៅថ្ងៃអនាគតសុខភាពអ្នកកាន់តែរឹងមាំ និងមានជីវិតមានក្តីរីករាយមិនខានឡើយ។ ពេលអ្នកមានទង្វើស្មោះត្រង់ជាមួយអ្នកដទៃ អ្នកនឹងទទួលបានសុភមង្គលក្នុងការរស់នៅ៕
អត្ថបទដោយ៖ ទ្រ សុភាព
